Chuyện Vệ Sinh (Thành lập Hiệp hội Nhà vệ sinh Việt Nam)

Các đại biểu tham dự thành lập Hiệp hội Nhà vệ sinh Việt Nam

Đọc báo thấy nói hôm qua (8.11.2018) Hiệp hội Nhà vệ sinh Việt Nam được chính thức thành lập, có quyết định của Bộ Nội vụ đàng hoàng. Nghe cái tên, ai cũng cười. Bây giờ cả chuyện đi ỉa đi đái cũng được nâng lên tầm quốc gia, có cơ quan chủ quản, có tổ chức đoàn thể hẳn hoi. Chứ đâu như cái thời mót quá chạy ra ngoài đồng, vừa hành sự, vừa tuốt đòng đòng non ăn đã đời.

Cứ cái đà này, không chừng mai mốt có cả hội táo bón, hội đái dầm, hội ngủ mê, hội ngáy, v.v.., vui ra phết. Cả nước sinh hoạt hội quanh năm suốt tháng, không cần đợi tháng giêng hai nữa. Khi ấy, chả ai thèm đi hội chùa Hương, hội Phủ Dầy, hội Lim, cứ ở nhà cũng có người tới khiêng đi hội vệ sinh, ngáy, đái dắt. Vui phết.

Nhắc tới chuyện vệ sinh, lại nhớ nhiều thứ từng xảy ra trong “phạm trù” này, có cái đã trôi vào dĩ vãng, chẳng ai nhắc tới nữa, có cái vẫn lảng vảng đâu đây dù cuộc sống thay đổi từng ngày.

Bây giờ, người ta nói với nhau theo kiểu có văn hóa thì gọi là vệ sinh, thậm chí những anh chị mang phong cách tây phải dùng từ toilet (đám choai choai phát âm thành toi lít), chẳng hạn tới nhà hàng hay khách sạn nào đó, mót quá liền vẫy tay hỏi nhân viên, em ơi cho anh (cho chị) hỏi toi lít ở chỗ nào. Quá lịch sự. Chả như các cụ ngày xưa cứ sổ toẹt là đi ỉa, đi đái.

Nhưng mấy cụ đó là số đông nông dân thôi, chứ mấy cụ nho cũng lịch sự phết. Có chút chữ nghĩa, các cụ không thích sự trần tục. Theo các cụ, 3 hành vi “vệ sinh” của con người được chia thành 3 hạng theo mức độ… bẩn, là ỉa, đái, đánh rắm. Nhưng ai lại nói thẳng ra thế bao giờ, các cụ bèn đặt cho chúng tên rất văn vẻ: đại tiện, trung tiện, tiểu tiện. Nghe cực kỳ văn hóa. Cứ từ nguyên chữ Hán thì “tiện” có nghĩa là bẩn thỉu, hèn, thấp kém. Ti tiện là thấp (ti) hèn, bần tiện là nghèo (bần) hèn, hạ tiện là kẻ hèn dưới thấp (hạ)… Ở những từ mà các cụ đặt ra, tiện mang nghĩa bẩn thỉu. Đại tiện là bẩn nhất, bởi nó chỉ hành động (đi ỉa, đi cầu, đi ngoài) sinh ra cái thối (phân, cứt), ai cũng ghê. Tiểu tiện là đi đái. Nước đái chỉ có mỗi “tội” khai chứ không ghê lắm. Có những đứa trẻ đái dầm, bố mẹ nó tuy biết nhưng chả hơi đâu thay quần cho nó, đêm nào nó cũng đái thì nản là phải, bèn kệ, sáng mai thay cũng chả sao. Nói theo kiểu bây giờ là “sống chung với nước đái”. Trẻ con đứa nào chẳng đái dầm. Nếu có thống kê, tôi đảm bảo 100% trẻ con đái dầm. Không đái dầm không phải trẻ con. Khổ nỗi, khi ngủ mê đái trong quần, đái trên giường, lại cứ tưởng đang bắc vòi tè vào bụi tre hoặc vũng nong. Nghe rõ cả tiếng nước chảy. Hồi tôi còn bé, thấy mấy đứa mách nhau cứ bắt con nhện đem nướng ăn thì hết đái dầm. Thằng Tịu con ông Rêu thú thực nó đã ăn cả chục con nhện to kềnh mà đái vẫn cứ đái. Bu nó mỗi lần giặt chiếu lại mắng nó như tát nước. Mùa đông còn chết nữa, đái ra chăn, cả nhà hôi mù, giặt thì lấy gì mà đắp.

Hành vi “bẩn thỉu” thứ ba là trung tiện – đánh rắm. Kể ra các cụ ngày xưa cũng kỹ. Còn đặt tên đặt tiếc, ra cái vẻ. Trung là ở giữa. trung tiện nằm giữa đại tiện và tiểu tiện. Thực ra đánh rắm không đến nỗi tệ lắm. Đầy bụng thì có lúc phải xì ra. Khi còn bé, tôi hay nghe người nhớn bảo ăn hột mít đánh rắm rất khiếp. Anh Hữu con bác Tư cùng học cấp 1 với tôi. Nhà anh có cây mít. Nhiều hôm anh đi học, ngồi trong lớp cứ tủm tủm liên tục, đứa nào cũng khiếp. Hết lớp 7, anh đi bộ đội, hy sinh ở chiến trường miền Nam.

Trung tiện không bẩn hoặc khó chịu như tiểu tiện (mùi khai) nhưng nó có “yếu tố thối” nên bị xếp hạng trung, thực ra kể cũng hơi oan. Tuy nhiên, xét về độ lịch sự thì trung tiện thường bị chê nhất. Ngồi giữa đám đông, hoặc đang đi thang máy đông người mà bất ngờ làm phát trung tiện, lúc ấy chỉ có nước độn thổ bởi ngượng. Nhưng biết làm sao. Nó (rắm) có phải cán bộ đâu mà chỉ đạo được nó. Truyện dân gian cũng hay nhắc tới hành vi này, chủ yếu để chê. Chuyện rằng có ông quan đánh phát rắm. Mấy anh nịnh được dịp, mừng quá. Anh thì khen “I hi quản thược chi âm” (văng vẳng như tiếng kèn tiếng sáo), anh thì ca “phảng phất chi lan chi vị” (thoang thoảng mùi hoa nhài hoa lan). Nịnh thế mới siêu. 

Ban chấp hành Hiệp hội Nhà vệ sinh Việt Nam ra mắt Đại hội.

Tôi không phản đối hiệp hội nhà vệ sinh, nhưng thử hỏi nó sẽ làm được cái gì ở xứ này.
Nếu nơi công cộng, trường học, bệnh viện mà nhà vệ sinh kém, bẩn thỉu, xập xệ... thì ban lãnh đạo nơi ấy, cơ quan ấy phải chịu trách nhiệm. Sau khi bị dân phản ánh mà nó không sửa, cấp trên cứ cách cổ nó. Vậy tồn tại chính quyền để làm gì, mà còn thêm mâm thêm bát cho rườm rà.
Vả lại, xứ ta tồn tại nghịch lý: Có mặt trận tổ quốc thì dân chúng mất đoàn kết, chia rẽ trầm trọng; có công đoàn thì công nhân vẫn bị bóc lột thậm tệ; có hội phụ nữ thì phụ nữ vẫn bị đánh như ngóe; có ủy ban chống tham nhũng thì tham nhũng càng gia tăng...
Không phải thế giới có gì ta cũng nên có đấy. Sao nó có dân chủ, ta không bắt chước.
Nay có thêm hội này hội nọ, chắc cũng chả nên cơm cháo gì. Vui là chính thôi. Rồi các cụ xem tôi nói có đúng không.

Nguyễn Thông